W dzisiejszym poście przedstawię sposób na zbudowanie wykresu kaskadowego w Excelu (cascade chart). Wykres ten najczęściej używa się w celu prezentacji wpływu dodatnich lub ujemnych zmian na daną wartość. Wykres kaskadowy składa się z dwóch skrajnych kolumn reprezentujących wartość początkową i końcową oraz kolumn pomiędzy nimi, których kolor odpowiada wartości zachodzącej zmiany. Swoje zastosowanie wykres znajduje najczęściej jako metoda prezentacji różnego rodzaju analiz ilościowych np. stanu zapasów, ale z powodzeniem można go też stosować np. w celu wizualizacji składowych wypracowanego zysku. Wszystkie osoby, które często stosują wykres kaskadowy z pewnością ucieszy fakt, iż w wersji Excela na 2016 rok jest on jednym z wykresów domyślnie zainstalowanych w programie. Plik z gotowym wykresem można pobrać tutaj.
Wykres kaskadowy
W celu utworzenia wykresu kaskadowego budujemy tabelkę, w której znajdują się dane dotyczące np. historycznego stanu zapasów w magazynie. Prócz danych dotyczących asortymentu do tabeli wstawiamy dodatkowe kolumny za pomocą, których utworzymy nasz wykres.
W kolumnie "stan" znajduje się aktualna liczba sztuk naszego asortymentu i na jej podstawie w kolumnie "zmiana" obliczamy ilościową zmianę zapasów z miesiąca na miesiąc. Pierwszymi kolumnami pomocniczymi do stworzenia wykresu będą kolumny "wzrost" i "spadek", które bazować będą na danych z kolumny "zmiana". Jeżeli zmiana z miesiąca na miesiąc będzie dodatnia uzupełnione zostaną wartości w kolumnie "wzrost" w przeciwnym wypadku w kolumnie "spadek". Bliźniaczymi kolumnami poprzedniczek zostaną kolumny z etykietami, w których zamiast "0" pojawi się błąd #N/D!, uzyskany za pomocą funkcji BRAK. Kolumną bardzo istotną z punktu widzenia budowy naszego wykresu jest kolumna "podstawa", dzięki której kolumny przedstawiające zmianę będą mogły niejako unosić się w powietrzu, pokazując zmianę z miesiąca na miesiąc. Ostatnimi kolumnami pomocniczymi będą kolumny zaczynające się od nazwy "linia...", za pomocą których utworzymy drobne kreseczki pomiędzy poszczególnymi kolumnami.
Na początek zaznaczamy nasze dane i na ich podstawie tworzymy wykres skumulowany kolumnowy, w którym dokonujemy zmiany sposobu prezentacji danych poprzez kliknięcie przycisku Przełącz wiersz/kolumnę.
Póki co wykres jest mało czytelny, ale po kilku kliknięciach ulegnie to zmianie. Na początek zacznijmy od linii, którymi będą połączone poszczególne słupki wykresu kaskadowego. W tym celu klikamy na ikonkę Zmień typ wykresu i zmieniamy wszystkie serie danych zaczynające się od nazwy "linia" na wykres liniowy a pozostałe serie na wspomniany już wykres kolumnowy skumulowany. Po tym zabiegu powinniśmy otrzymać następujący efekt.
W kolejnym kroku zaznaczmy ponownie nasz wykres a następnie klikamy na ikonkę Zaznacz dane aby wybrać z niej tylko serie o nazwie "linia". Następnie dokonujemy zmiany pierwszej serii danych poprzez zmniejszenie jej grubości z domyślnych 2,25 na 0,25.
Aby w szybki sposób zmienić pozostałe serie danych, zaraz po zmianie pierwszej serii klikamy na kolejną i wciskamy klawisz F4, który powtórzy na nowo zaznaczonej serii ostatnią zapamiętaną zmianę formatowania wykresu. Tą samą czynność wykonujemy zmieniając kolejno kolor linii na odcień szarości oraz typ kreski na przerywany.
W kolejnym kroku zaznaczmy z powrotem pozostałe serie danych i przechodzimy do edycji serii "etykieta". W tym celu zaznaczamy serię etykieta ▲, zmieniamy kolor jej wypełnienia na brak oraz dodajemy etykiety danych. Tą samą czynność wykonujemy dla etykiety ▼. Wartości etykiety będą wyglądały najlepiej gdy zostaną umieszczone u podstawy danego słupka z danymi.
Kiedy etykiety zostały już przyporządkowane możemy przejść do usunięcia koloru wypełnienia dla serii danych "podstawa". W ten sposób uzyskamy efekt unoszenia się w powietrzu kolumn symbolizujących poszczególne zmiany. Aby nie zatracić obrazu stanu wyjściowego i końcowego, należy osobno zaznaczyć kolor wypełnienia dla danych BO i BZ.
Nasz wykres jest już prawie gotowy. Pozostaje nam jeszcze tylko zmienić kolory słupków oznaczających zmiany, tak żeby odpowiadały wartości danej zmiany np. zielony lub niebieski wzrost, czerwony spadek oraz dokonać kilku zmian kosmetycznych poprawiających ogólną czytelność wykresu (odstępy pomiędzy seriami danych, formatowanie etykiet, usunięcie zbędnych elementów wykresu).